در گوشه و کنار این جهان افرادی به کار زنبورداری مشغولند و در نحوه کار و عملکرد دارای اختلافاتی با یکدیگر هستند. برای مثال بیشترین عملکرد تولید عسل در جهان مربوط به آمریکا و استرالیا است که حدود ۲۰ تا ۴۰ کیلو در نوسان است و کمترین عملکرد مربوط به آفریقا با عملکردی حدود ۶ تا ۸ کیلو است. تولید عسل در جهان نزدیک به ۶۳۰ هزار تن است که این میزان عسل از حدود ۵۰ میلیون کلنی حاصل می‌شود که با این وصف متوسط سرانه تولید براساس هر کلنی را می‌توان نزدیک به ۱۲ کیلو برآورد کرد.

در جهان نزدیک به ۶٫۵ میلیون نفر در این زمینه فعالیت می‌کنند. ناگفته نماند که این اختلاف در عملکرد هر کلنی علاوه بر نوع کندو و کیفیت ژنتیکی زنبور عسل به اقلیم مختلف آب و هوایی بستگی دارد که کشورهای یاد شده از جمله کشورهایی هستند که از این نظر مشکلی ندارند.

تولیدکنندگان عمده عسل آمریکا، اروپا، شوروی و استرالیا هستند. در اروپا علیرغم بالا بودن نسبی مصرف سرانه در مقایسه با دیگر کشورها، برای جبران کمبود عسل خود همه ساله مقدار زیادی عسل وارد می‌کنند. این نشان دهنده جایگاه و ارزش بالای عسل در رژیم غذایی هر فرد اروپایی است. شوروی مصرف خود را در حد تولید نگه داشته و تقریباً با مصرف سرانه ۵۰۰ گرم نیازهای خودش را تأمین می‌کند و استرالیا با مصرف سرانه ۵۰۰ گرم از صادرکنندگان عمده عسل در جهان است.

عسل شان

ایران به لحاظ وجود اقلیم‌های مختلف و دارا بودن ۹۰ میلیون هکتار مرتع، ۲۰ میلیون هکتار جنگل و ۱۷ میلیون هکتار باغات مشجر واحد، توانایی کافی جهت رشد و توسعه این رشته دامداری را داراست و فعالیت زنبورداری در طول سال امکان پذیر می‌باشد.

متوسط سرانه تولید عسل در ایران ۴۲۰ گرم و سرانه مصرف آن ۳۹۰ گرم است. ایران از نظر تولید عسل رتبه یازدهم جهانی را داشته و سهم عسل آن نسبت به کل جهان ۲٫۲ درصد است. صادارات عسل ایران در فاصله سال‌های ۸۰ تا ۸۲  با بیش از ۹۰ درصد افزایش به ۴ میلیون و ۴۰۰  هزار دلار و تولید آن در سال ۸۳ به ۸۲ هزار و ۷۰۰ تن رسیده است.

در حال حاضر ۴۹ هزار نفر در صنعت زنبورداری با داشتن تعداد حدودا ۲٫۵ میلیون کندوی مدرن و ۳۸ هزار کندوی بومی فعالیت دارند. براساس گزارش سازمان جهاد کشاورزی ارومیه، استان آذربایجان غربی در سال ۸۴ با تولید ۶ هزار و ۲۲۱ تن عسل و در سال ۸۵ با ۱۲٫۵ درصد رشد رتبه اول را در کشور کسب کرده است.

به گزارش وزیر جهاد کشاورزی در سال ۸۴ از مجموع ۲ میلیون ۸۲۰ هزار کلنی زنبور عسل، ۳۴ هزار تن عسل تولید شده که در رابطه با سال ۸۳، ۲۱ درصد افزایش داشته است.

(مرتضی علی آقایی نراقی)